Φύλλο οδηγιών χρήσης: Πληροφορίες για τον χρήστη
Escitalopram/Sandoz 10 mg επικαλυμμένα με λεπτό υμένιο δισκία
Escitalopram/Sandoz 15 mg επικαλυμμένα με λεπτό υμένιο δισκία
Escitalopram/Sandoz 20 mg επικαλυμμένα με λεπτό υμένιο δισκία
μεσιταλοπρά η
Διαβάστε προσεκτικά ολόκληρο το φύλλο οδηγιών χρήσης πριν
αρχίσετε να παίρνετε αυτό το φάρμακο, διότι περιλαμβάνει
σημαντικές πληροφορίες για σας.
- Φυλάξτε αυτό το φύλλο οδηγιών χρήσης. Ίσως χρειαστεί να το διαβάσετε
ξανά.
- Εάν έχετε περαιτέρω απορίες, ρωτήστε τον γιατρό ή τον φαρμακοποιό σας.
- Η συνταγή για αυτό το φάρμακο χορηγήθηκε αποκλειστικά για σας. Δεν
πρέπει να δώσετε το φάρμακο σε άλλους. Μπορεί να τους προκαλέσει
βλάβη, ακόμα και όταν τα συμπτώματα της ασθένειας τους είναι ίδια με τα
δικά σας.
- Εάν παρατηρήσετε κάποια ανεπιθύμητη ενέργεια, ενημερώστε τον γιατρό ή
τον φαρμακοποιό σας. Αυτό ισχύει και για κάθε πιθανή ανεπιθύμητη
ενέργεια που δεν αναφέρεται στο παρόν φύλλο οδηγιών χρήσης. Βλέπε
4παράγραφο .
Τι περιέχει το παρόν φύλλο οδηγιών:
1. Τι είναι το Escitalopram/Sandoz και ποια είναι η χρήση του
2. Τι πρέπει να γνωρίζετε πριν πάρετε το Escitalopram/Sandoz
3. Πώς να πάρετε το Escitalopram/Sandoz
4. Πιθανές ανεπιθύμητες ενέργειες
5. Πώς να φυλάσσετε το Escitalopram/Sandoz
6. Περιεχόμενο της συσκευασίας και λοιπές πληροφορίες
1. Τι είναι το Escitalopram/Sandoz και ποια είναι η χρήση του
Το Escitalopram/Sandoz περιέχει τη δραστική ουσία μ .εσιταλοπρά η Το
Escitalopram/Sandoz ανήκει στην κατηγορία των αντικαταθλιπτικών ονομαζόμενων
εκλεκτικών αναστολέων επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRIs). Αυτά τα
φάρμακα δρουν στο σύστημα της σεροτονίνης στον εγκέφαλο αυξάνοντας τα
επίπεδα της σεροτονίνης. Οι διαταραχές στο σύστημα της σεροτονίνης
θεωρούνται ως ένας σημαντικός παράγοντας στην ανάπτυξη της κατάθλιψης
και των σχετιζόμενων νοσημάτων.
Το Escitalopram/Sandoz χρησιμοποιείται στη θεραπεία της κατάθλιψης
(επεισόδια μείζονος κατάθλιψης) και των διαταραχών άγχους (όπως
διαταραχή πανικού με ή χωρίς αγοραφοβία, κοινωνική αγχώδης διαταραχή,
γενικευμένη αγχώδης διαταραχή και ψυχαναγκαστική – καταναγκαστική
διαταραχή).
Μπορεί να πάρει περίπου δυο εβδομάδες πριν αρχίσετε να αισθάνεστε
καλύτερα. Συνεχίστε να παίρνετε το Escitalopram/Sandoz, ακόμη και αν χρειάζεται
κάποιο χρόνο πριν να αισθανθείτε κάποια βελτίωση της κατάστασής σας.
Πρέπει να απευθυνθείτε σε γιατρό εάν δεν αισθάνεστε καλύτερα ή εάν
1
αισθάνεστε χειρότερα.
2. Τι πρέπει να γνωρίζετε πριν να πάρετε το Escitalopram/Sandoz
Μην πάρετε το Escitalopram/Sandoz
σε περίπτωση αλλεργίας στην εσιταλοπράμη ή σε οποιοδήποτε άλλο
συστατικό αυτού του φαρμάκου (αναφέρονται στην παράγραφο 6).
σε περίπτωση που παίρνετε άλλα φάρμακα τα οποία ανήκουν στην
κατηγορία των ονομαζόμενων αναστολέων ΜΑΟ, συμπεριλαμβανομένης
της σελεγιλίνης (χρησιμοποιείται στη θεραπεία της νόσου του Parkinson),
της μοκλοβεμίδης (χρησιμοποιείται στη θεραπεία της κατάθλιψης) και
της λινεζολίδης (ένα αντιβιοτικό).
αν έχετε γεννηθεί με ανώμαλο καρδιακό ρυθμό ή είχατε ένα επεισόδιο
ανώμαλου καρδιακού ρυθμού (φαίνεται στο ΗΚΓ, μία εξέταση για να
αξιολογηθεί η λειτουργία της καρδιάς).
εάν παίρνετε φάρμακα για προβλήματα του καρδιακού ρυθμού ή φάρμακα
που μπορεί να επηρεάσουν το ρυθμό της καρδιάς (βλέπε παράγραφο 2
" μ Άλλα φάρ ακα και Escitalopram/Sandoz").
Προειδοποιήσεις και προφυλάξεις
Απευθυνθείτε στον γιατρό ή τον φαρμακοποιό σας πριν πάρετε το
Escitalopram/Sandoz.
Παρακαλείσθε να ενημερώσετε το γιατρό σας εάν έχετε κάποια άλλη
κατάσταση ή νόσο, καθώς ο γιατρός σας μπορεί να χρειαστεί να το λάβει
αυτό υπόψη. Ιδιαίτερα, ενημερώστε το γιατρό σας εάν:
έχετε επιληψία. μ Η θεραπεία ε το Escitalopram/Sandoz πρέπει να διακόπτεται σε
περίπτωση που εμφανιστούν σπασμοί για πρώτη φορά ή σε περίπτωση που
αυξηθεί η συχνότητα των σπασμών (βλέπε επίσης παράγραφο 4 «Πιθανές
ανεπιθύμητες ενέργειες»).
έχετε μ ελαττω ένη ηπατική ή νεφρική . μ λειτουργία Ο γιατρός σας πορεί να
μ .χρειαστεί να προσαρ όσει τη δοσολογία σας
έχετε διαβήτη. μ Η θεραπεία ε το Escitalopram/Sandoz μπορεί να μεταβάλλει τα
επίπεδα σακχάρου μ . / στο αί α σας Η δοσολογία της ινσουλίνης και ή του από
μ μ μ μ μ .του στό ατος υπογλυκαι ικού φαρ άκου πορεί να χρειαστεί να προσαρ οστεί
έχετε μ χα ηλά επίπεδα νατρίου μ .στο αί α
μ έχετε τάση να ε φανίζετε εύκολα μαι ορραγία μ .ή ώλωπες
κάνετε μ .ηλεκτροσπασ οθεραπεία
πάσχετε από .στεφανιαία καρδιακή νόσο
μ εάν έχετε ή είχατε στο παρελθόν καρδιολογικά προβλή ατα ή εάν είχατε
.πρόσφατα καρδιακό επεισόδιο
μ μ / μ εάν έχετε χα ηλό καρδιακό ρυθ ό σε ανάπαυση και ή γνωρίζετε ότι πορεί να
, μ μ έχετε έλλειψη αλάτων ως αποτέλεσ α παρατετα ένης σοβαρής διάρροιας και
μ . ε ετού ή της χρήσης διουρητικών
μ μ , μ , εάν ε φανίσετε γρήγορο ή ακανόνιστο καρδιακό παλ ό λιποθυ ία κατάρρευση
, μ μ ή ζάλη σε όρθια στάση η οποία πορεί να υποδεικνύει η φυσιολογική
μ .λειτουργία του καρδιακού ρυθ ού
μ μ , μεάν έχετε ή είχατε στο παρελθόν προβλή ατα στα άτια όπως ορισ ένες
μ μ ( μ μ )ορφές γλαυκώ ατος αυξη ένη πίεση στο άτι
2
Παρακαλώ σημειώστε ότι
Κάποιοι ασθενείς με μανιο-καταθλιπτική νόσο μπορεί να εισέλθουν σε
μανιακή φάση. Αυτή χαρακτηρίζεται από ασυνήθεις και ταχέως μεταβαλλόμενες
ιδέες, μη φυσιολογικό αίσθημα ευτυχίας και υπερβολική σωματική
δραστηριότητα. Εάν το εμφανίσετε, επικοινωνήστε με το γιατρό σας.
Συμπτώματα όπως ανησυχία ή δυσκολία να καθίσει ή να σταθεί κανείς
ακίνητος μπορούν επίσης να εμφανιστούν κατά τη διάρκεια των πρώτων
εβδομάδων της θεραπείας. Ενημερώστε αμέσως το γιατρό σας εάν εμφανίσετε
αυτά τα συμπτώματα.
Σκέψεις αυτοκτονίας και επιδείνωση της κατάθλιψης ή της αγχώδους
διαταραχής σας
/ Εάν έχετε κατάθλιψη και ή αγχώδεις διαταραχές, μ μ πορεί ερικές φορές να
. σκεφτείτε να βλάψετε τον εαυτό σας ή να κάνετε σκέψεις αυτοκτονίας Αυτές οι
μ ,σκέψεις πορεί να ενταθούν όταν αρχίσετε για πρώτη φορά τα αντικαταθλιπτικά
μ , καθώς όλα αυτά τα φάρ ακα χρειάζονται χρόνο για να δράσουν συνήθως
μ μ .περίπου δυο εβδο άδες αλλά ερικές φορές και περισσότερο
μ :Υπάρχει εγαλύτερη πιθανότητα να κάνετε τέτοιες σκέψεις
- Αν στο παρελθόν είχατε κάνει σκέψεις αυτοκτονίας ή σκέψεις να βλάψετε
. τον εαυτό σας
- Αν είστε νεαρός .ενήλικας μ Πληροφόρηση από κλινικές δοκι ές έχει δείξει
μ μ αυξη ένο κίνδυνο αυτοκτονικής συ περιφοράς σε ενήλικες ηλικίας κάτω
25 μ μ μ των χρονών ε ψυχιατρικές καταστάσεις που λά βαναν θεραπεία ε ένα
.αντικαταθλιπτικό
Οποτεδήποτε σας παρουσιάζονται σκέψεις να βλάψετε τον εαυτό σας ή σκέψεις
, αυτοκτονίας μ μεπικοινωνείτε ε το γιατρό σας ή πηγαίνετε σε νοσοκο είο
μα έσως.
Μπορεί να σας βοηθήσει το να πείτε σε έναν συγγενή ή στενό φίλο, ότι
έχετε κατάθλιψη ή αγχώδη διαταραχή, και να τους ζητήσετε να διαβάσουν αυτό
το φυλλάδιο. Μπορείτε να τους ζητήσετε να σας πουν αν πιστεύουν ότι η
κατάθλιψη ή η αγχώδης διαταραχή σας έχει χειροτερέψει ή αν ανησυχούν για
αλλαγές στη συμπεριφορά σας.
Παιδιά και έφηβοι
Το Escitalopram/Sandoz κανονικά δεν πρέπει να χρησιμοποιείται σε παιδιά και
εφήβους κάτω των 18 ετών. Επιπρόσθετα, θα πρέπει να γνωρίζετε πως οι
ασθενείς ηλικίας κάτω των 18 ετών εμφανίζουν αυξημένο κίνδυνο
ανεπιθύμητων ενεργειών όπως απόπειρα αυτοκτονίας, σκέψεις αυτοκτονίας και
εχθρότητα (κυρίως επιθετικότητα, εναντιωτική συμπεριφορά και θυμό) όταν
λαμβάνουν αγωγή με αυτήν την κατηγορία φαρμάκων. Παρά το γεγονός αυτό,
είναι πιθανόν ο γιατρός σας να συνταγογραφήσει το Escitalopram/Sandoz σε
ασθενείς ηλικίας κάτω των 18 ετών, σε περίπτωση που αυτός/ή αποφασίσει πως
είναι προς όφελός τους. Αν ο γιατρός σας έχει συνταγογραφήσει το
Escitalopram/Sandoz σε ασθενή ηλικίας κάτω των 18 ετών και θέλετε να το
συζητήσετε, παρακαλείστε να επικοινωνήστε πάλι με το γιατρό σας. Θα πρέπει
να ενημερώσετε το γιατρό σας σε περίπτωση που κάποιο από τα παραπάνω
συμπτώματα εμφανιστεί ή επιδεινωθεί, ενόσω οι ασθενείς ηλικίας κάτω των 18
ετών λαμβάνουν το Escitalopram/Sandoz. Επιπρόσθετα, δεν έχουν ακόμη αποδειχθεί
μακροχρόνιες επιδράσεις ασφαλείας για το Escitalopram/Sandoz σε ό,τι αφορά στην
ανάπτυξη, στην ωρίμανση, στη νοητική ανάπτυξη και στην ανάπτυξη της
3
συμπεριφοράς σε αυτήν την ηλικιακή ομάδα.
μ Άλλα φάρ ακα και Escitalopram/Sandoz
μ μ , Ενη ερώστε το γιατρό ή το φαρ ακοποιό σας εάν παίρνετε έχετε πρόσφατα πάρει
μ μ .ή πορεί να πάρετε άλλα φάρ ακα
Ενημερώστε το γιατρό σας εάν χρησιμοποιείτε οποιοδήποτε από τα ακόλουθα
φάρμακα:
Μη εκλεκτικούς αναστολείς μονοαμινοξειδάσης (MAOIs), που
περιέχουν φαινελζίνη, ιπρονιαζίδη, ισοκαρβοξαζίδη, νιαλαμίδη και
τρανυλκυπρομίνη ως δραστικά συστατικά. Εάν έχετε χρησιμοποιήσει
οποιοδήποτε από αυτά τα φάρμακα, θα χρειαστεί να περιμένετε 14 ημέρες
πριν να αρχίσετε να παίρνετε το Escitalopram/Sandoz. Μετά τη διακοπή της
θεραπείας με το Escitalopram/Sandoz θα πρέπει να περιμένετε 7 ημέρες πριν να
πάρετε κάποιο από αυτά τα φάρμακα.
Αντιστρεπτούς, εκλεκτικούς αναστολείς ΜΑΟ-Α, που περιέχουν
μοκλοβεμίδη (χρησιμοποιείται για τη θεραπεία της κατάθλιψης).
Μη αντιστρεπτούς αναστολείς ΜΑΟ-Β, που περιέχουν σελεγιλίνη
(χρησιμοποιείται για τη θεραπεία της νόσου του Parkinson). Αυτά αυξάνουν τον
κίνδυνο ανεπιθύμητων ενεργειών.
Το αντιβιοτικό λινεζολίδη.
Λίθιο (χρησιμοποιείται στη θεραπεία της μανιοκαταθλιπτικής διαταραχής)
και τρυπτοφάνη.
Ημιπραμίνη και δεσιπραμίνη (και τα δύο χρησιμοποιούνται για τη
θεραπεία της κατάθλιψης).
Σουματριπτάνη και παρόμοια φάρμακα (χρησιμοποιούνται για τη
θεραπεία της ημικρανίας) και τραμαδόλη (χρησιμοποιείται για τον πόνο
σοβαρού βαθμού). Αυτά αυξάνουν τον κίνδυνο ανεπιθύμητων ενεργειών.
Σιμετιδίνη, λανσοπραζόλη και ομεπραζόλη (χρησιμοποιούνται για τη
θεραπεία των ελκών στο στομάχι), φλουβοξαμίνη (αντικαταθλιπτικό) και
τικλοπιδίνη (χρησιμοποιείται για τη μείωση του κινδύνου εγκεφαλικού
επεισοδίου). Αυτά μπορεί να προκαλέσουν αυξημένα επίπεδα
Escitalopram/Sandoz στο αίμα.
St. John’s wort (
Hypericum perforatum– υπερικό/ βαλσαμόχορτο
) φυτικό
φάρμακο που χρησιμοποιείται για την κατάθλιψη.
Ακετυλοσαλικυλικό οξύ και μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη
φάρμακα (ΜΣΑΦ) (φάρμακα που χρησιμοποιούνται για να απαλύνουν τον
πόνο ή να αραιώσουν το αίμα, που ονομάζονται αντιπηκτικά). Αυτά μπορεί
να αυξήσουν την τάση για αιμορραγία.
Βαρφαρίνη, διπυριδαμόλη και φαινπροκουμόνη (φάρμακα που
χρησιμοποιούνται για να αραιώσουν το αίμα, που ονομάζονται αντιπηκτικά).
Ο γιατρός σας θα ελέγχει πιθανόν το χρόνο πήξης του αίματός σας κατά την
έναρξη και τη διακοπή της θεραπείας με το Escitalopram/Sandoz, για να
εξακριβώσει ότι η δόση του αντιπηκτικού σας εξακολουθεί να είναι η σωστή.
Μεφλοκίνη (χρησιμοποιείται για τη θεραπεία της ελονοσίας),
βουπροπιόνη (χρησιμοποιείται για τη θεραπεία της κατάθλιψης) και
τραμαδόλη (χρησιμοποιείται για σοβαρού βαθμού πόνο) λόγω πιθανού
κινδύνου ελάττωσης του ουδού των επιληπτικών σπασμών.
Νευροληπτικά (φάρμακα για τη θεραπεία σχιζοφρένειας, ψύχωσης) και
αντικαταθληπτικά (τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά και επιλεκτικοί
αναστολείς επαναπρόσληψης της σεροτονίνης-SSRIs), λόγω πιθανού
κινδύνου ελάττωσης της ουδού των επιληπτικών σπασμών.
4
Φλεκαϊνίδη, προπαφαινόνη και μετοπρολόλη ρησιμοποιούνται σε
καρδιαγγειακές νόσους), κλομιπραμίνη και νορτριπτιλίνη
(αντικαταθλιπτικά) και ρισπεριδόνη, θειοριδαζίνη και αλλοπεριδόλη
(αντιψυχωσικά). Η δοσολογία του Escitalopram/Sandoz μπορεί να χρειαστεί
προσαρμογή.
Φάρμακα που μειώνουν τα επίπεδα καλίου ή μαγνησίου στο αίμα καθώς
αυτές οι καταστάσεις αυξάνουν των κινδύνων διαταραχής του καρδιακού
ρυθμού που είναι απειλητικοί για τη ζωή.
Μην πάρετε Escitalopram/Sandoz εάν λαμβάνετε φάρμακα για προβλήματα
καρδιακής αρρυθμίας ή φάρμακα που μπορεί να επηρεάσουν το ρυθμό της
καρδιάς όπως αντιαρρυθμικά Τάξης ΙΑ και ΙΙΙ, αντιψυχωσικά (π.χ. παράγωγα
phenothiazine, πιμοζίδη, αλοπεριδόλη), τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά,
ορισμένοι αντιμικροβιακοί παράγοντες (π.χ. σπαρφλοξασίνη, μοξιφλοξασίνη,
ερυθρομυκίνη IV, πενταμιδίνη, θεραπεία ελονοσίας κυρίως αλοφαντρίνη),
ορισμένα αντιισταμινικά (αστεμιζόλη, μιζολαστίνη). Εάν έχετε περαιτέρω
ερωτήσεις σχετικά με αυτό, θα πρέπει να μιλήσετε με το γιατρό σας.
Το Escitalopram/Sandoz με τροφή, ποτό και οινοπνευματώδη
Το Escitalopram/Sandoz μπορεί να ληφθεί με ή χωρίς φαγητό (βλέπε παράγραφο 3
«Πώς να πάρετε το Escitalopram/Sandoz»).
Όπως και με πολλά φάρμακα, ο συνδυασμός Escitalopram/Sandoz και αλκοόλ δε
συνιστάται, αν και δεν αναμένεται το Escitalopram/Sandoz να αντιδρά με το
αλκοόλ.
Κύηση, θηλασμός και γονιμότητα
, μ μ Εάν είσθε έγκυος ή θηλάζετε νο ίζετε ότι πορεί να είσθε έγκυος ή σχεδιάζετε να
, μ μ αποκτήσετε παιδί ζητήστε τη συ βουλή του γιατρού ή του φαρ ακοποιού σας
μ . προτού πάρετε αυτό το φάρ ακο Μην πάρετε Escitalopram/Sandoz εάν είστε έγκυος ή
, θηλάζετε εκτός εάν εσείς και ο γιατρός σας έχετε συζητήσει τους κινδύνους και
μ . τα οφέλη που ε πλέκονται
Εάν παίρνετε Escitalopram/Sandoz κατά τη διάρκεια των 3 τελευταίων μηνών της
κύησης πρέπει να έχετε υπόψη σας ότι στο νεογέννητο βρέφος σας μπορεί να
παρατηρηθούν οι ακόλουθες επιδράσεις: πρόβλημα με την αναπνοή, δέρμα
κυανής όψης, σπασμοί, μεταβολές στη θερμοκρασία του σώματος, δυσκολία στη
σίτιση, έμετος, χαμηλό σάκχαρο στο αίμα, δύσκαμπτοι ή υποτονικοί μύες,
αυξημένα αντανακλαστικά, τρόμος, νευρικότητα, ευερεθιστότητα, λήθαργος,
διαρκές κλάμα, υπνηλία και δυσκολίες στον ύπνο. Εάν το νεογέννητο βρέφος
σας έχει οποιαδήποτε από αυτά τα συμπτώματα, παρακαλείσθε να
επικοινωνήσετε αμέσως με το γιατρό σας.
Βεβαιωθείτε ότι η μαία και/ή ο γιατρός σας γνωρίζουν ότι παίρνετε το
Escitalopram/Sandoz. Όταν κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, και ειδικά τους 3
τελευταίους μήνες, λαμβάνονται φάρμακα όπως το Escitalopram/Sandoz, μπορεί να
αυξηθεί ο κίνδυνος εμφάνισης μιας σοβαρής ασθένειας στα βρέφη, η οποία
ονομάζεται εμμένουσα πνευμονική υπέρταση των νεογνών (PPHN), η οποία
προκαλεί στο βρέφος γρήγορη αναπνοή και δέρμα κυανής όψης. Αυτά τα
συμπτώματα συνήθως ξεκινούν κατά τη διάρκεια του πρώτου 24ωρου μετά τη
γέννηση του βρέφους. Εάν αυτό συμβεί στο βρέφος σας θα πρέπει να
επικοινωνήσετε άμεσα με τη μαία και/ή το γιατρό σας.
Εάν το Escitalopram/Sandoz χρησιμοποιείται κατά τη διάρκεια της κύησης δεν
θα πρέπει ποτέ να διακόπτεται απότομα.
5
Αναμένεται η εσιταλοπράμη να απεκκρίνεται στο ανθρώπινο μητρικό γάλα.
Η σιταλοπράμη, ένα φάρμακο παρόμοιο με την εσιταλοπράμη, έχει αποδειχθεί
ότι μειώνει την ποιότητα του σπέρματος σε μελέτες σε ζώα. Θεωρητικά, αυτό θα
μπορούσε να επηρεάσει τη γονιμότητα, αλλά μέχρι στιγμής δεν έχουν
παρατηρηθεί επιπτώσεις στη γονιμότητα του ανθρώπου.
Οδήγηση και χειρισμός μηχανών
Συνιστάται να μην οδηγείτε αυτοκίνητο ή να χειρίζεστε μηχανές μέχρι να
μάθετε με ποιον τρόπο σας επηρεάζει το Escitalopram/Sandoz.
Το Escitalopram/Sandoz περιέχει λακτόζη
Εάν έχετε ενημερωθεί από το γιατρό σας πως έχετε δυσανεξία σε ορισμένα
σάκχαρα, επικοινωνήστε με το γιατρό σας πριν πάρετε Escitalopram/Sandoz.
3. Πώς να πάρετε το Escitalopram/Sandoz
Πάντοτε να παίρνετε το φάρμακο αυτό αυστηρά σύμφωνα με τις οδηγίες του
γιατρού σας. Εάν έχετε αμφιβολίες, ρωτήστε το γιατρό ή το φαρμακοποιό σας.
Ενήλικες
Κατάθλιψη:
Η συνήθως συνιστώμενη δόση είναι 10 mg μία φορά την ημέρα. Η δόση μπορεί
να αυξηθεί από το γιατρό σας το ανώτερο στα 20 mg την ημέρα.
Διαταραχή πανικού:
Η αρχική δόση είναι 5 mg μία φορά την ημέρα για την πρώτη εβδομάδα, πριν
την αύξηση της δόσης στα 10 mg την ημέρα. Η δόση μπορεί να αυξηθεί
περαιτέρω από το γιατρό σας το ανώτερο στα 20 mg την ημέρα.
Κοινωνική αγχώδης διαταραχή:
Η συνήθως συνιστώμενη δόση είναι 10 mg μία φορά την ημέρα. Ο γιατρός σας
μπορεί είτε να μειώσει τη δόση σας στα 5 mg την ημέρα ή να αυξήσει τη δόση
σας το ανώτερο στα 20 mg την ημέρα, ανάλογα με την ανταπόκριση σας στο
φάρμακο.
Γενικευμένη αγχώδης διαταραχή:
Η συνήθως συνιστώμενη δόση είναι 10 mg μία φορά την ημέρα. Η δόση μπορεί
να αυξηθεί από το γιατρό σας το ανώτερο στα 20 mg την ημέρα.
Ψυχαναγκαστική-καταναγκαστική διαταραχή:
Η συνήθως συνιστώμενη δόση είναι 10 mg μία φορά την ημέρα. Η δόση μπορεί
να αυξηθεί από το γιατρό σας το ανώτερο στα 20 mg την ημέρα.
Ηλικιωμένοι (ηλικίας άνω των 65 ετών)
Η συνιστώμενη δόση έναρξης του Escitalopram/Sandoz είναι 5 mg ως μία ημερήσια
δόση. Η δόση μπορεί να αυξηθεί από το γιατρό σας σε 10 mg ανά ημέρα
Χρήση σε παιδιά και έφηβους (ηλικίας κάτω των 18 ετών)
Το Escitalopram/Sandoz δεν πρέπει συνήθως να χορηγείται σε παιδιά και εφήβους.
Για περισσότερες πληροφορίες παρακαλούμε βλέπε παράγραφο 2
«Προειδοποιήσεις και προφυλάξεις»).
6
Τρόπος χορήγησης
Το Escitalopram/Sandoz μπορεί να ληφθεί με ή χωρίς φαγητό. Πάρτε τα δισκία με
ένα ποτήρι νερό.
Μόνο για το Escitalopram/Sandoz 10 mg: Εάν είναι απαραίτητο, μπορείτε να
χωρίσετε τα δισκία σε δύο ίσα μέρη.
Μόνο για το Escitalopram/Sandoz 15 mg: Εάν είναι απαραίτητο, μπορείτε να
χωρίσετε τα δισκία σε τρία ίσα μέρη.
Μόνο για το Escitalopram/Sandoz 20 mg: Εάν είναι απαραίτητο, μπορείτε να
χωρίσετε τα δισκία σε τέσσερα ίσα μέρη και σε δύο ίσα μέρη.
Διάρκεια θεραπείας
Μπορεί να χρειαστούν περίπου δύο εβδομάδες πριν να αρχίσετε να
αισθάνεστε καλύτερα. Συνεχίστε να παίρνετε το Escitalopram/Sandoz ακόμα και
αν χρειαστεί να περάσει λίγος καιρός πριν να αρχίσετε να αισθάνεστε
βελτίωση στην κατάσταση σας.
Μην αλλάξετε τη δόση του φαρμάκου σας χωρίς να επικοινωνήσετε πρώτα με
το γιατρό σας.
Συνεχίστε να παίρνετε το Escitalopram/Sandoz για όσο χρονικό διάστημα σας το
έχει συστήσει ο γιατρός σας. Εάν διακόψετε τη θεραπεία σας νωρίτερα, τα
συμπτώματά σας μπορεί να επανέλθουν. Συνιστάται η θεραπεία να
συνεχίζεται για τουλάχιστον άλλους 6 μήνες από τη στιγμή που θα αρχίσετε
να αισθάνεστε πάλι καλά.
Εάν πάρετε μεγαλύτερη δόση Escitalopram/Sandoz από την κανονική
Εάν πάρετε περισσότερη από τη συνταγογραφούμενη δόση του Escitalopram/Sandoz,
επικοινωνήστε με το γιατρό σας, ή το πλησιέστερο νοσοκομειακό
τμήμα επειγόντων περιστατικών αμέσως. Να πράξετε έτσι ακόμη και αν δεν
υπάρχουν σημεία δυσφορίας. Κάποια από τα σημεία υπερδοσολογίας θα
μπορούσαν να είναι: ζάλη, τρόμος, διέγερση, σπασμοί, κώμα, ναυτία, έμετος,
αλλαγές στον καρδιακό ρυθμό, ελαττωμένη πίεση του αίματος και μεταβολή
στην ισορροπία σωματικών υγρών/ αλάτων. Πάρτε το κουτί/τη συσκευασία του
Escitalopram/Sandoz μαζί σας όταν μεταβείτε στο γιατρό ή στο νοσοκομείο.
Εάν ξεχάσετε να πάρετε το Escitalopram/Sandoz
Μην πάρετε διπλή δόση για να αναπληρώσετε τη δόση που ξεχάσατε. Εάν
πράγματι ξεχάσετε να πάρετε μία δόση και το θυμηθείτε πριν να πάτε για ύπνο,
πάρτε την αμέσως. Την επόμενη μέρα συνεχίστε ως συνήθως. Εάν το θυμηθείτε
κατά τη διάρκεια της νύχτας, ή την επόμενη μέρα, αφήστε την ξεχασμένη δόση
και συνεχίστε ως συνήθως.
Εάν σταματήσετε να παίρνετε το Escitalopram/Sandoz
Μη σταματήσετε να παίρνετε το Escitalopram/Sandoz εκτός εάν σας το υποδείξει ο
γιατρός σας. Όταν θα έχετε ολοκληρώσει τη θεραπεία σας, γενικά συνιστάται η
δόση του Escitalopram/Sandoz να μειώνεται σταδιακά σε διάστημα μερικών
εβδομάδων.
Όταν σταματήσετε τη λήψη του Escitalopram/Sandoz, ιδιαίτερα αν αυτό γίνει
απότομα, μπορεί να νιώσετε συμπτώματα απόσυρσης. Αυτά είναι συχνά όταν
διακόπτεται η θεραπεία με το Escitalopram/Sandoz. Ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος,
7
όταν το Escitalopram/Sandoz έχει χρησιμοποιηθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα ή
σε υψηλές δόσεις ή όταν η δόση μειώνεται πολύ γρήγορα. Στα περισσότερα
άτομα αυτά τα συμπτώματα συναντώνται με ήπια μορφή και παρέρχονται από
μόνα τους μέσα σε δυο εβδομάδες. Παρ’ όλα αυτά, σε κάποιους ασθενείς μπορεί
να είναι σοβαρά σε ένταση ή να παραμείνουν για μεγάλο χρονικό διάστημα (2-3
μήνες ή περισσότερο). Εάν εμφανίσετε σοβαρού βαθμού συμπτώματα απόσυρσης
κατά τη διακοπή της λήψης του Escitalopram/Sandoz, παρακαλείσθε να
επικοινωνήσετε με το γιατρό σας. Μπορεί να σας ζητήσει να αρχίσετε να
παίρνετε ξανά τα δισκία σας και μετά να τα μειώσετε με πιο αργό ρυθμό.
Τα συμπτώματα απόσυρσης περιλαμβάνουν: Αίσθημα ζάλης (αστάθεια ή
απώλεια ισορροπίας), αίσθημα όπως τσιμπημάτων και βελόνων, αίσθημα
καψίματος και (λιγότερο συχνά) αίσθημα ηλεκτρικού σοκ, περιλαμβανομένου
και στο κεφάλι, διαταραχές στον ύπνο (έντονα όνειρα, εφιάλτες, αδυναμία
ύπνου), αίσθημα άγχους, πονοκέφαλος, ναυτία, εφίδρωση (συμπεριλαμβάνονται
νυχτερινοί ιδρώτες), αίσθημα ανησυχίας ή διέγερσης, τρόμος (τρέμουλο),
αίσθημα σύγχυσης ή αποπροσανατολισμού, αίσθημα ευσυγκινησίας ή
ευερεθιστότητα, διάρροια (μαλακά κόπρανα), οπτικές διαταραχές, καρδιακοί
παλμοί σα φτερούγισμα ή καλπασμό (αίσθημα παλμών).
Escitalopram/Sandoz 15 mg επικαλυμμένα με λεπτό υμένιο δισκία:
Το δισκίο μπορεί να διαιρεθεί σε τρεις δόσεις. Αν νομίζετε ότι δεν θα είστε σε
θέση να διαιρέσετε σωστά το δισκίο, συμβουλευτείτε το γιατρό σας. Εκείνος θα
σας συνταγογραφήσει δισκίο χαμηλότερης περιεκτικότητας.
Εάν έχετε περισσότερες ερωτήσεις σχετικά με τη χρήση αυτού του φαρμάκου
ρωτήστε το γιατρό ή το φαρμακοποιό σας.
4. μ Πιθανές ανεπιθύ ητες ενέργειες
Όπως όλα τα φάρμακα, έτσι και αυτό το φάρμακο μπορεί να προκαλέσει
ανεπιθύμητες ενέργειες, αν και δεν παρουσιάζονται σε όλους τους ανθρώπους.
Οι ανεπιθύμητες ενέργειες συνήθως παρέρχονται μετά από μερικές εβδομάδες
θεραπείας. Παρακαλείσθε να έχετε υπόψη σας ότι πολλές από τις ενέργειες
μπορεί να είναι επίσης συμπτώματα της νόσου σας και ως εκ τούτου θα
βελτιωθούν μόλις αρχίσετε να καλυτερεύετε.
Εάν εμφανίσετε οποιοδήποτε από τα ακόλουθα συμπτώματα θα πρέπει
να επικοινωνήσετε με το γιατρό σας ή μεταβείτε αμέσως σε
νοσοκομείο:
Όχι συχνές (μπορεί να προσβάλλουν έως 1 στα 100 άτομα)
Ασυνήθηστη αιμορραγία, συμπεριλαμβανομένης γαστρεντερικής αιμορραγίας
Σπάνιες (μπορεί να προσβάλλουν έως 1 στα 1000 άτομα)
Πρήξιμο του δέρματος, της γλώσσας, των χειλιών, του φάρυγγα ή του
προσώπου, φαγούρα ή δυσκολία κατά την αναπνοή ή την κατάποση (σοβαρή
αλλεργική αντίδραση).
Υψηλός πυρετός, διέγερση, σύγχυση, τρέμουλο και απότομες συσπάσεις των
μυών, τα οποία μπορεί να είναι σημεία μίας σπάνιας κατάστασης που
ονομάζεται σύνδρομο σεροτονίνης.
Μη γνωστές (η συχνότητα δεν μπορεί να εκτιμηθεί από τα διαθέσιμα δεδομένα)
8
Δυσκολία στην ούρηση
Επιληπτικοί σπασμοί, βλέπε επίσης παράγραφο «Προειδοποιήσεις και
προφυλάξεις»
Κιτρίνισμα του δέρματος και του λευκού των ματιών είναι σημεία ελάττωσης
της ηπατικής λειτουργίας/ηπατίτιδας
Γρήγορος, ακανόνιστος καρδιακός ρυθμός, λιποθυμία, που μπορεί να είναι
συμπτώματα μιας απειλητικής για τη ζωή κατάστασης, γνωστής ως κοιλιακή
ταχυκαρδία δίκην ριπιδίου.
Σκέψεις να βλάψετε τον εαυτό σας ή αυτοκτονίας, βλέπε επίσης παράγραφο
"Προειδοποιήσεις και προφυλάξεις"
Ξαφνικό πρήξιμο του βλεννογόνου του δέρματος (αγγειοοίδημα)
Επιπρόσθετα των παραπάνω έχουν αναφερθεί οι ακόλουθες
ανεπιθύμητες ενέργειες:
Πολύ συχνές (μπορεί να προσβάλλουν περισσότερα από 1 στα 10 άτομα)
Αίσθημα αδιαθεσίας (ναυτία)
Πονοκέφαλος
Συχνές (μπορεί να προσβάλλουν έως 1 στα 10 άτομα)
Βουλωμένη μύτη ή μύτη που τρέχει (παραρρινοκολπίτιδα)
Ελαττωμένη ή αυξημένη όρεξη
Άγχος, ανησυχία, μη φυσιολογικά όνειρα, δυσκολία στον ύπνο, υπνηλία,
ζάλη, χασμουρητό, ρίγη, αίσθημα τσιμπήματος στο δέρμα
Διάρροια, δυσκοιλιότητα, έμετος, ξηρότητα στόματος
Αυξημένη εφίδρωση
Πόνος στους μύες και στις αρθρώσεις (αρθραλγία και μυαλγία)
Σεξουαλικές διαταραχές (καθυστέρηση εκσπερμάτισης, προβλήματα με τη
στύση, μειωμένη σεξουαλική επιθυμία, και δυσκολία οργασμού στις
γυναίκες)
Κόπωση, πυρετός
Αύξηση βάρους
Όχι συχνές (μπορεί να προσβάλλουν έως 1 στα 100 άτομα)
Κνιδωτικό εξάνθημα (κνίδωση), εξάνθημα, φαγούρα (κνησμός)
Τρίξιμο δοντιών, διέγερση, νευρικότητα, προσβολή πανικού, σύγχυση
Διαταραχή της γεύσης, διαταραγμένος ύπνος, λιποθυμία (συγκοπή)
Διεσταλμένες κόρες υδρίαση), οπτική διαταραχή, κουδούνισμα στα αυτιά
(εμβοές)
Τριχόπτωση
Υπερβολική έμμηνος ρύση
Ακανόνιστη έμμηνος ρύση
Απώλεια βάρους
Γρήγοροι καρδιακοί παλμοί
Πρήξιμο των χεριών ή των ποδιών
Αιμορραγία από τη μύτη
Σπάνιες (μπορεί να προσβάλλουν έως 1 στα 1000 άτομα)
Επιθετικότητα, αποπροσωποποίηση, ψευδαισθήσεις
Αργοί καρδιακοί παλμοί
9
Μη γνωστές (η συχνότητα δεν μπορεί να εκτιμηθεί από τα διαθέσιμα δεδομένα)
Ελαττωμένα επίπεδα νατρίου στο αίμα (τα συμπτώματα είναι ναυτία και
αδιαθεσία με μυϊκή αδυναμία ή σύγχυση)
Ζάλη όταν σηκώνεται κανείς όρθιος λόγω χαμηλής πίεσης του αίματος
(ορθοστατική υπόταση)
Μη φυσιολογικές εξετάσεις ηπατικής λειτουργίας (αυξημένα ποσότητες
ηπατικών ενζύμων στο αίμα)
Κινητικές διαταραχές (ακούσιες κινήσεις των μυών)
Επώδυνη στύση (πριαπισμός)
Σημεία μη φυσιολογικής αιμορραγίας π.χ του δέρματος και των βλεννογόνων
(εκχύμωση) Αυξημένη έκκριση μιας ορμόνης που ονομάζεται αντιδιουρητική
ορμόνη (ADH), προκαλώντας στο σώμα την κατακράτηση νερού και την
αραίωση του αίματος, μειώνοντας την ποσότητα του νατρίου (ακατάλληλη
έκκριση αντιδιουρητικής ορμόνης)
Έκκριση γάλατος σε άντρες και σε γυναίκες που δε θηλάζουν
Μανία
Τροποποίηση του καρδιακού ρυθμού (ονομάζεται «παράταση του διαστήματος
QT», φαίνεται στο ΗΚΓ, ηλεκτρική δραστηριότητα της καρδιάς).
Επιπρόσθετα, είναι γνωστό ότι κάποιες ανεπιθύμητες ενέργειες εμφανίζονται
με φάρμακα που δρουν με παρόμοιο τρόπο με αυτόν της εσιταλοπράμης (το
δραστικό συστατικό του Escitalopram/Sandoz). Αυτές είναι:
Ανησυχία στις κινήσεις (ακαθησία)
Χάσιμο της όρεξης (ανορεξία)
Αυξημένος κίνδυνος οστικών καταγμάτων
μ Αναφορά ανεπιθύ ητων ενεργειών
μ , μ Εάν παρατηρήσετε κάποια ανεπιθύ ητη ενέργεια ενη ερώστε το γιατρό ή τον
μ . μ φαρ ακοποιό σας Αυτό ισχύει και για κάθε πιθανή ανεπιθύ ητη ενέργεια που δεν
. αναφέρεται στο παρόν φύλλο οδηγιών χρήσης
Μπορείτε επίσης να αναφέρετε ανεπιθύμητες ενέργειες απευθείας, μ έσω του
μ : μ μ , 284,εθνικού συστή ατος αναφοράς Εθνικός Οργανισ ός Φαρ άκων Μεσογείων
GR-15562 , . : + 30 21 32040380/337, : + 30 21 06549585,Χολαργός Αθήνα Τηλ Φαξ
: http://www.eof.gr.Ιστότοπος Μέσω της αναφοράς ανεπιθύμητων ενεργειών
μπορείτε να βοηθήσετε στη συλλογή περισσότερων πληροφοριών σχετικά με την
ασφάλεια του παρόντος φαρμάκου.
5. Πώς φυλάσσετε το Escitalopram/Sandoz
μ μ Το φάρ ακο αυτό πρέπει να φυλάσσεται σε έρη που δεν το βλέπουν και δεν το
.φθάνουν τα παιδιά
Να μη χρησιμοποιείτε το μ φάρ ακο αυτό μετά την ημερομηνία λήξης που
αναφέρεται στην ετικέτα ή στο χάρτινο κουτί μετά τη «ΛΗΞΗ». Η ημερομηνία
λήξης είναι η τελευταία ημέρα του μήνα που αναφέρεται εκεί.
Αυτό το φάρμακο δεν απαιτεί ιδιαίτερες συνθήκες φύλαξης.
Φιάλη από
HDPE
Μετά το πρώτο άνοιγμα, τα δισκία μπορούν να φυλάσσονται στη φιάλη HDPE
για μέγιστη περίοδο 6 μηνών. μ Μη φυλάσσετε ια φιάλη που έχει ανοιχθεί σε
μ μ 25°Cθερ οκρασία εγαλύτερη των .
10
Στο τέλος αυτής της περιόδου των 6 μηνών, όσα δισκία παραμείνουν στην
ανοιγμένη φιάλη HDPE, δεν πρέπει να ληφθούν και πρέπει να απορριφθούν.
μ μ .Μην πετάτε φάρ ακα στο νερό της αποχέτευσης ή στα οικιακά απορρί ατα
μ μ Ρωτήστε το φαρ ακοποιό σας για το πώς να πετάξετε τα φάρ ακα που δεν
μ . μ χρησι οποιείτε πια Αυτά τα έτρα θα βοηθήσουν στην προστασία του
.περιβάλλοντος
6. μ Περιεχό ενο της συσκευασίας και λοιπές πληροφορίες
Τι περιέχει το Escitalopram/Sandoz
Κάθε δισκίο Escitalopram/Sandoz περιέχει 10 mg/15 mg/20 mg της δραστικής
ουσίας εσιταλοπράμη (ως οξαλική).
Tα άλλα συστατικά είναι:
Πυρήνας δισκίου: λακτόζη μονοϋδρική, κυτταρίνη μικροκρυσταλλική,
καρμελλόζη νατριούχος διασταυρούμενη, υπρομελλόζη, μαγνήσιο στεατικό,
πυριτίου οξείδιο κολλοειδές, άνυδρο,
Επικάλυψη δισκίου: υπρομελλόζη, πολυαιθυλενογλυκόλη 6000, τιτανίου
διοξείδιο (E 171), τάλκης.
Εμφάνιση του Escitalopram/Sandoz και περιεχόμενο της συσκευασίας
Escitalopram/Sandoz 10 mg:
Τα δισκία είναι λευκά, ωοειδή, επικαλυμμένα με λεπτό υμένιο, με διαχωριστική
εγκοπή στη μία πλευρά, με μήκος 7,7-8,3 mm και πλάτος 5,2-5,8 mm.
Escitalopram/Sandoz 15 mg:
Τα δισκία είναι λευκά, ωοειδή, επικαλυμμένα με λεπτό υμένιο, με δύο
διαχωριστικές εγκοπές και στις δύο πλευρές, με μήκος 12,7-13,3 mm και
πλάτος 4,7-5,3 mm.
Escitalopram/Sandoz 20 mg:
Τα δισκία είναι λευκά, στρογγυλά, επικαλυμμένα με λεπτό υμένιο, με σταυρωτή
διαχωριστική εγκοπή και στις δύο πλευρές, με διάμετρο 9,2-9,8 mm.
Το Escitalopram/Sandoz είναι διαθέσιμο στα ακόλουθα μεγέθη συσκευασίας:
(Συσκευασία κυψέλης blister ) από OPA - Al - PVC / Al σε χάρτινο κουτί
7, 10, 14, 20, 28, 30, 50, 56, 56x1, 60, 60x1, 90, 98, 98x1, 100, 100x1, 200 500 και επικαλυμμένα
με λεπτό υμένιο δισκία
Φιάλες από HDPE μ μ (ε βιδωτό πώ α πολυπροπυλενίου PP ) που περιέχουν ξηραντικό
μέσο
28, 30, 56, 60, 98, 100 250 και επικαλυμμένα με λεπτό υμένιο δισκία
Μπορεί να μην κυκλοφορούν όλες οι συσκευασίες.
Κάτοχος Αδείας Κυκλοφορίας και Παραγωγός
Κάτοχος Αδείας Κυκλοφορίας
Sandoz GmbH
Biochemiestrasse 10
11
6250 Kundl
Αυστρία
Παραγωγοί
1. Lek Pharmaceuticals d.d
Ljubljana, Σλοβενία
2. LEK S.A.
Warszawa, Πολωνία
3. Salutas Pharma GmbH
Barleben, Γερμανία
μ Αυτό το φαρ ακευτικό προϊόν έχει εγκριθεί στα Κράτη Μέλη του
μ ( ) μ μ :Ευρωπαϊκού Οικονο ικού Χώρου ΕΟΧ ε τις ακόλουθες ονο ασίες
Βουλγαρία Escitalon 10 mg lm-coated tablets
Αυστρία Escitalopram Sandoz 10 mg – Filmtabletten
Escitalopram Sandoz 15 mg – Filmtabletten
Escitalopram Sandoz 20 mg – Filmtabletten
Τσεχία Escirdec NEO 10 mg
Δανία Escitalopram "Sandoz"
Εσθονία Ciraset 10 mg
Ισπανία Escitalopram Sandoz 10 mg comprimidos recubiertos con pelìcula
EFG
Escitalopram Sandoz 15 mg comprimidos recubiertos con pelìcula
EFG
Escitalopram Sandoz 20 mg comprimidos recubiertos con pelìcula
EFG
Φινλανδία Escitalopram Sandoz 10 mg kalvopäällysteinen tabletti
Escitalopram Sandoz 15 mg kalvopäällysteinen tabletti
Escitalopram Sandoz 20 mg kalvopäällysteinen tabletti
Νορβηγία Escitalopram Sandoz 10 mg lmdrasjerte tabletter
Escitalopram Sandoz 20 mg lmdrasjerte tabletter
Πολωνία PRAMATIS, 10 MG, TABLETKI POWLEKANE
PRAMATIS, 15 MG, TABLETKI POWLEKANE
Pramatis, 20 mg, tabletki powlekane
Πορτογαλία Escitalopram Sandoz
Ρουμανία Escitalopram Sandoz 10 mg comprimate lmate
Escitalopram Sandoz 15 mg comprimate lmate
Escitalopram Sandoz 20 mg comprimate lmate
Σλοβενία Citafort 10 mg lmsko obložene tablete
Citafort 15 mg lmsko obložene tablete
Citafort 20 mg lmsko obložene tablete
Βέλγιο Escitalopram Sandoz 10 mg lmomhulde tabletten
Escitalopram Sandoz 15 mg lmomhulde tabletten
Escitalopram Sandoz 20 mg lmomhulde tabletten
Γαλλία ESCITALOPRAM SANDOZ 10 mg, comprimé pelliculé sécable
ESCITALOPRAM SANDOZ 15 mg, comprimé pelliculé sécable
ESCITALOPRAM SANDOZ 20 mg, comprimé pelliculé sécable
12
Ουγγαρία Escitalopram Sandoz 10 mg lmtabletta
Escitalopram Sandoz 15 mg lmtabletta
Escitalopram Sandoz 20 mg lmtabletta
Ιταλία ESCITALOPRAM SANDOZ
Λουξεμβούργο Escitalopram Sandoz 10 mg comprimé pelliculé
Escitalopram Sandoz 15 mg Comprimé pelliculé
Escitalopram Sandoz 20 mg comprimé pelliculé
Ολλανδία Escitalopram Sandoz 10 mg, lmomhulde tabletten
Escitalopram Sandoz 15 mg, lmomhulde tabletten
Escitalopram Sandoz 20 mg, lmomhulde tabletten
Το παρόν φύλλο οδηγιών χρήσης αναθεωρήθηκε για τελευταία φορά
στις
13